Cherubini, Cheruby, biblijne określenie jednej z grup istot duchowych, z otoczenia Boga.

W ST cherubini spełniali różne funkcje: wg Rdz 3,24 symbolizowali niemożność powrotu do stanu oznaczonego obrazem raju, w wizjach zaś (np. 2 Sm 22,11, szczególnie u Ez 9,3-10; 11,22), przenoszą oni z nieba na ziemię tron, z siedzącą na nim postacią Boga. Cherubinów przedstawiono plastycznie na pokrywie, czyli przebłagalni → Arki Przymierza: ich rzeźbione i złocone postacie miały twarze zwrócone ku sobie, skrzydłami zaś zakrywały pokrywę (Wj 25,18-21); cherubini ci wskazywali na Bożą obecność, arka w ST była bowiem miejscem objawiania się Jahwe (Wj 25,22), skąd on sam wydawał polecenia (Wj 25,22; Lb 7,89). W miejscu najświętszym świątyni Salomona (2 Krl 6,23-28) sporządzono również wyobrażenia cherubinów, którzy spełniali rolę stróżów arki; nadto postacie cherubinów były wyhaftowane na zasłonach (2 Krn 3,14) oraz wyrzeźbione w drewnie na ścianach i odrzwiach świątynnych (1 Krl 6,29.32; Ez 41,18-19). O ile cherubini z raju lub z Arki Przymierza mieli twarz i postać ludzką, to u cherubinów z Księgi Ezechiela (1,10; 10.14) elementy ludzkie łączyły się ze zwierzęcymi.

Istoty pokrewne biblijnym cherubinom zarówno w ikonografii, jak i w przypisywanych im funkcjach występowały w religiach starożytnego Wschodu; podobieństwo idei cherubinów starotestamentowych, szczególnie z Księgi Ezechiela, z ich wyobrażeniami pozabiblijnymi nie ulega wątpliwości; w ST jednak byli oni pozbawieni cech płciowych, co wskazuje na ich naturę duchową. Poza tym w opisach biblijnych cherubini występują zawsze jako stworzenia pełniące Bożą wolę, nigdy zaś jako bóstwa; ich rola polegała na tym, że wskazywali na Bożą obecność, symbolizowali jego potęgę i władzę; cherubini nie byli nigdy, jak inni aniołowie, posłańcami Boga do ludzi; odróżniano też ich od innych grup istot ponadludzkich występujących w ST, np. od Bożych → aniołów w Rdz 28,12 czy → serafinów u Iz 6. Z różnicy nazw dawanych różnym grupom tych istot nie można wnioskować o różnicy ich natur. W NT jedyna wzmianka o cherubinach występuje w opisie Arki Przymierza w Hbr 9,5; w tradycji patrystycznej utrzymywano, że cherubini są jedną z dziewięciu grup aniołów.

Marian Filipiak