Chrystofania (gr. Christos Chrystus, mesjasz, fainomai pokazywać się, objawiać się), zjawianie się Jezusa Chrystusa po jego zmartwychwstaniu.

Najstarsza, oparta na jeszcze wcześniejszych przekazach, relacja o chrystofaniach znajduje się w 1 Kor 15,3-8; według niej Chrystus ukazał się najpierw Kefasowi (Piotrowi), potem Jedenastu apostołom, następnie więcej niż pięciuset braciom, po czym Jakubowi i wszystkim apostołom, w końcu Pawłowi.

Tylko dwie spośród tych chrystofani wspomnieli synoptycy: ukazanie się Szymonowi (Piotrowi) (Łk 24,34) i jedenastu (Mt 28,16-20; Mk 16,14-18; por. J 20,19-29); ewangeliści jednak opisują kilka chrystofani nieznanych Pawłowi: ukazanie się Chrystusa Marii Magdalenie i innym niewiastom (Mt 28,9-10; Mk 16,9-11, J 20, 11-18), uczniom z Emaus (Łk 24,13-35; Mk 16,12-13), apostołom i innym uczniom (Łk 24,33-50) oraz grupie siedmiu nad jeziorem Genezaret (J 21,1-23). Choć rzeczywistość tych chrystofani nie ulega wątpliwości, to jednak nie ma pewności co do ich miejsca, liczby, kolejności i okoliczności zewnętrznych. Nie spotkała się z uznaniem próba uporządkowania chrystofani wg schematu: chrystofanie jerozolimskie, najpierw w samo święto Paschy (Łk, J) oraz ósmego dnia po tym święcie (J), nast. chrystofanie galilejskie (Mt, J) i ponowne pojawienie się Jezusa w Jerozolimie w związku z jego wniebowstąpieniem (Łk). Rozbieżności w przedstawianiu chrystofani można lepiej wytłumaczyć tradycjami: jerozolimską i galilejską; pierwsza, utrwalona przez Łukasza i Jana, jest zapewne transpozycją drugiej, spisanej przez Marka i Mateusza i posiadającej znamiona przekazu wcześniejszego; przy opowiadaniu się za jedną z tych tradycji jakąś rolę odegrały teologiczne tendencje ewangelistów: w Ewangelii Łukasza Jerozolima stanowi początek i dopełnienie całego dzieła Jezusa, Galilea zaś była terenem pouczeń Jezusa o Królestwie Bożym, będącym głównym tematem Ewangelii Mateusza, a także miejscem, gdzie Jezus dokonał większości cudów świadczących o jego boskiej mocy, co znów stanowi temat główny Ewangelii Marka. We wszystkich relacjach można dopatrzyć się 2 typów chrystofani: jedne, przeznaczone dla apostołów, wiążą się z ich posłannictwem, odbiorcami drugich są osoby prywatne; w tym wypadku pojawienie się Chrystusa ma na celu umocnienie poszczególnych jednostek w wierze. Wypowiedź Jana Apostoła o błogosławionych, którzy nie widzieli, a uwierzyli (J 20,29), ma na uwadze nie tylko niedowiarstwo Tomasza, ale przede wszystkim religijną przyszłość wszystkich wiernych; choć (por. Mk 16,13) uczniowie powinni uwierzyć w zmartwychwstanie Jezusa tylko na podstawie jego zapowiedzi, to jednak chrystofanie były odpowiedzią na potrzeby ciągle jeszcze nie dość silnej wiary uczniów. W opisach chrystofani uwydatniony jest fakt niespodziewanego pojawiania się Chrystusa: nikt nie jest przygotowany na spotkanie z Nim, jego pojawienie się nie jest reakcją na pragnienie ujrzenia Go; inicjatywa w chrystofaniach stale należała do Boga. Odpowiedzią ludzi była wiara w rzeczywistość chrystofani; w pojawiającym się rozpoznawali oni tego samego Jezusa, którego spotykali przed jego śmiercią, mimo iż ukazywał się im już to jako zwykły towarzysz podróży (Łk 24,15-16; J 21,4-5), lub jako ogrodnik (J 20,15), przy czym uznawali jego boskość w sposób absolutnie wolny, nieprzymuszony, choć ich wiara niedawno była bardzo słaba (Mt 28,17; Mk 16,11.13-14; Łk 24,37.41; J 20,25-29).

Odmienny charakter ma ukazanie się Zmartwychwstałego Pawłowi (por. Dz 9,3-19 paral.; Ga 1,12-17). Paweł nie widział Jezusa przed Jego śmiercią, nie ma więc w jego przeżyciu chrystofani elementu rozpoznania Jezusa; wyraźnie odróżniał Paweł tę chrystofanię od późniejszych wizji Chrystusa (por. Dz 16,9; 18,9; 23,11; 27,23). Podczas pierwszej Paweł otrzymał specjalne posłannictwo (Ga 1,16), co przypomina niektóre chrystofanie apostołów (por. Mt 28,19; Mk 16,15-18; Łk 24,48-49; J 20,22-23; Dz 26,16-18 i Ga 1,1; Dz 9,6; 22,15); jednakże obraz chrystofani Pawłowej (światłość, głos z nieba, chwała Boża) jest wyjątkowy i ma charakter apokaliptyczny.

Kazimierz Romaniuk

Jesteś na facebooku? My też! :)

"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)

Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie udzielimy odpowiedzi, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".

Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.