Arka przymierza (hebr. ’aron skrzynia, gr. kibotos, łac. arca), sprzęt kultyczny w ST, często określany również jako Arka Boga, Arka Świadectwa, Arka Jahwe-Zastępów.

I. W Piśmie Świętym - 1. Opis – Arka Przymierza była, według Wj 25,10-22; 37,1-15, obustronnie pozłacaną skrzynią z drewna akacjowego o wymiarach ok. 1,40 x 0,80 x 0,80 m, zaopatrzoną w dwa drążki do przenoszenia (1 Krl 8,8). Górną część Arki Przymierza otaczał z czterech stron złoty ornament figur geometrycznych. Zamknięcie Arki stanowiła szczerozłota płyta, zw. przebłagalnią (hebr. kapporet, LXX hilasterion, Vg propitiatorium), którą w Dzień Pojednania arcykapłan skrapiał krwią zwierząt ofiarnych dla przebłagania Boga (Kpł 16,14.15). Na dwóch przeciwległych krańcach przebłagalni umieszczono dwa klęczące (według 2 Krn 3,13 stojące) cherubiny, wykute ze złota, które swymi skrzydłami okrywały Arkę. Postaci te prawdopodobnie symbolizowały adorację należną Jahwe. Charakterystyczne, że cherubiny z Arki Przymierza stanowiły jedyny wyjątek w konsekwentnie przestrzeganym zakazie wprowadzania do kultu Bożego plastycznego wyobrażania osób.

W Arce Przymierza przechowywano jedynie tablice dekalogu (Wj 40,18; Pwt 10,5; 1 Krl 8,9). Naczynie z manną oraz laska Aarona, wbrew Hbr 9, 4, znajdowały się prawdopodobnie obok Arki (Wj 16, 33n; Lb 17, 25; por. Pwt 31,26).

2. Historia - Pochodzenie Arki od Mojżesza, jak chce tego tradycja kapłańska (Wj 25, 27; Pwt 10), wydaje się niepewne, gdyż relacji takiej nie zawierają dwie najstarsze tradycje: jahwistyczna i elohistyczna (Lb 10,33-36; 14,44). Jeszcze mniej uzasadnione jest przypuszczenie, iż genezy Arki Przymierza należy szukać w przedmojżeszowych zapożyczeniach z kultów kananejskich. Pewne jest natomiast, że już w okresie wędrówki Izraelitów do Palestyny Arka stanowiła centrum kultu jahwistycznego. W czasie zdobywania Jerycha obnoszono ją triumfalnie wokół murów miasta. Potem przez jakiś czas znajdowała się w Szilo (Joz 18,1; Sdz 18,31), następnie w Betel (Sdz 20, 18. 26). Zdobyta przez Filistynów w wojnie z Izraelitami, wróciła ponownie do Izraela, kiedy na obóz filistyński spadły nieszczęścia (1 Sm 7,1-2; 1 Krn 13,6). Następnie przechowywano ją u Obed-Edoma (2 Sm 6,10-12), skąd Dawid przeniósł ją na górę Syjon (2 Sm 6,12-17). Odtąd Jerozolima stała się ośrodkiem kultu Jahwe. Salomon umieścił Arkę w wybudowanej przez siebie świątyni jerozolimskiej (968-961), w miejscu najświętszym (1 Krl 8,1-21), do którego wstęp miał tylko arcykapłan. W czasach wrogich religii królów Manassesa i Amona (VII w. prz.Chr.) Arka Przymierza została usunięta ze świątyni, w której na pewien czas zapanował kult bałwochwalczy; dzięki reformie religijnej Jozjasza (628 lub 622) Arka wróciła do świątyni.

Arka Przymierza zaginęła w 587 r. przed Chr. w czasie oblężenia Jerozolimy przez Nebukadnezara II. Według 2 Mch 2,4 miał ją ukryć Jeremiasz na górze Nebo, bardziej prawdopodobne jest jednak, że została wywieziona i następnie zniszczona przez Babilończyków. Pewne jest jedynie, że nie znajdowała się w świątyni Zorobabela.

3. Symbolika – Arka Przymierza wyrażała realną obecność Boga w narodzie izraelskim i zawarte z nim przymierze (tablice dekalogu), dające Izraelitom rękojmię zwycięstwa nad nieprzyjaciółmi (Lb 10,35; 1 Sm 4,3-12; 1 Krl 3,15). Bliskość i opiekę Jahwe wyrażał nadto tajemniczy obłok unoszący się nad namiotem i Arka Przymierza (Wj 40,34-38). W czasach Jeremiasza doszła nowa, dotąd nie sprecyzowana idea (1 Sm 4,4; 2 Sm 6,2), że Arka jest również tronem Jahwe (Jr 3,16-17). Tomasz z Akwinu przyrównał ciało Jezusa do nieskażonego drzewa akacji, z którego Arka była sporządzona; złoto w Arce Pryzmierya było dla niego symbolem mądrości i miłości Boga, a przechowywane w niej tablice zapowiadały nowego Prawodawcę, Chrystusa (I-II q 102, a 4 ad 6). Tradycja kościelnej widziała w Arce Przymierza również symbol Maryi: jak Arka Przymierza przechowywała tablice Prawa, tak Maryja nosiła w swym łonie jego dawcę Chrystusa, dlatego też w Litanii loretańskiej i w Godzinkach Maryję nazywa się Arką Przymierza

Michał Peter

Jesteś na facebooku? My też! :)

Zapraszamy do dyskusji na naszej facebookowej stronie!

"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)

Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie udzielimy odpowiedzi, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".

Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.