Wyprawy biblijne, cz. 12: Dokonania Sędziów

Wyprawy w świat Biblii:
ekspedycja nr 12:

Dokonania Sędziów
(1150-1020 przed Chr.)

Wyprawy w świat Biblii:
ekspedycja nr 12:

Dokonania Sędziów
(1150-1020 przed Chr.)

 

Hebrajskie szofetim, zwykle tłumaczone jako „sędziowie”, ma szersze znaczenie niż to, jakie nadaje się temu słowu w naszym języku. Oznacza bowiem przywódcę, który rządzi danym pokoleniem lub grupą plemion i kieruje w walce (takie znaczenie jest potwierdzone także przez paralele z innymi językami semickimi). W Księdze Sędziów widać, że konflikt z Kananejczykami ciągnął się przez dość długi czas. Pojawiają się ponadto nowi nieprzyjaciele, Filistyni. Mapy przedstawiają dokonania pięciu większych sędziów: Ehuda, Debory (Baraka), Gedeona, Jeftego i Samsona. Tradycja o Otnielu (Sdz 3,7-11) jest trudna do zinterpretowania z punktu widzenia historycznego i topograficznego, dlatego też zostaje pominięta.


Mapa I,1 Ehud pokonuje Moabitów (Sdz 3,12-30)

Król Moabu, Eglon, który przypuszczalnie mieszkał w stolicy Moabu, Kir-Moab, zajął część terytorium przypisanego Rubenowi oraz Jerycho („miasto Palm”). Izraelici zostali zmuszeni do płacenia daniny. Po latach panowania moabickiego Ehud udał się do króla Moabu z delegacją, która przyniosła daninę. Stosując pewien wybieg i wykorzystując swą zdolność używania miecza lewą ręką (co pozwoliło mu ukryć go, nie budząc podejrzeń), zdołał zabić króla Moabu. Wróciwszy na terytorium izraelskie, zgromadził wojsko i odcinając wstrząśniętym utratą króla Moabitom bród na Jordanie, pokonał ich w zwycięskiej walce.

Mapa I,2 Barak i Debora pokonująKananejczyków z Chasoru (Sdz 4-5)

Z polecenia Debory – prorokini, Barak organizuje wojsko, aby walczyć z Siserą, generałem oddziałów Jabina, króla Chasoru. Mimo że nieprzyjaciele byli wyposażeni w rydwany bojowe – groźną broń – bitwa nad potokiem Kiszon, nieopodal Megiddo i Tanak, zakończyła się sukcesem Izraela. Nieprzyjacielski generał Sisera schronił się w namiocie Jael, żony Chebera Kenity. Jael jednak zabiła Siserę we śnie. Z punktu widzenia historycznego bitwę tłumaczy się strategicznym znaczeniem, jakie miała kontrola nad żyzną równiną Jizreel.


Mapa I,3 Gedeon pokonuje Madianitów (Sdz 6-8); panowanie Abimeleka (Sdz 9)

a)      Przeciwnikami Gedeona byli Madianici, którzy przybywając ze Wschodu, dokonywali najazdów na Izrael. Gedeon organizuje nocną zasadzkę, dzięki której udaje mu się wywołać w przeciwniku wrażenie, że został otoczony przez wyższe siły. Uciekający w panice Madianici skierowali się do Abel-Mechola, tymczasem ludzie Efraima, ostrzeżeni przez Gedeona, zablokowali brody i schwytali ich przywódców. Natomiast Gedeon kontynuował pościg za Jordan, przechodząc przez Sukkot i Penuel. Ten fragment Księgi Sędziów kończy się propozycją Izraelitów, by ukoronować Gedeona na króla, który jednak odmówił zaszczytu.

b)      Jeden z synów Gedeona, Abimelek, zgładził w Ofra swoich siedemdziesięciu braci i został królem Sychem. Możni, którzy go wspierali, obrócili się jednak przeciwko niemu. Po zniszczeniu Sychem i sanktuarium w El Berit, Abimelek wyruszył przeciwko Tebes. W czasie oblężenie został ciężko ranny kamieniem rzuconym przez pewną kobietę. Opowiadanie zawiera silną nutę antymonarchiczną.

Zdjęcie 1. Głowa Ozyrysa ozdobiona koroną, pochodząca z twierdzy Amman.
950-549 przed Chr. Muzeum Archeologiczne w Ammanie.

Mapa I,4 Jefte pokonuje Ammonitów w Gileadzie (Sdz 11-12)

Wobec zagrożenia ze strony Ammonitów starszyzna Gileadu zwróciła się o pomoc do Jeftego. Ten przyjmuje zadanie pod warunkiem, że zostanie przywódcą Gileadczyków. Zaatakował Ammonitów, wyruszając z Mispa i pokonując ich od Aroer aż do Minnit i Abel Keramim. Miast tych należy szukać w regionie Rabbat-Ammon (dzisiejszy Amman), lecz nie da się ich dokładnie zidentyfikować. Tak jak w przypadku Gedeona, również Jefte miał konflikt z ludźmi Efraima, którzy według opowiadania biblijnego – chcieli potwierdzić swe panowanie nad Gileadem. Jefte odniósł zwycięstwo w pobliżu Safon, w dolinie Jordanu.

Zdjęcie 2. W okresie Sędziów pokolenia izraelskie muszą stawić czoła ludom pogańskim,
pośród których mieszkały. Anioł zapowiada nieszczęścia Izraelowi, jeśli opowie się za ich bożkami.
Tylko wierność jedynemu Bogu zaowocuje powstaniem charyzmatycznych przywódców - sędziów - którzy poprowadzą lud Izraela.
Anioł Pański przemawia do Izraelitów (Sdz 2,1-5).
Miniatura z Oktateuchu Konstantynopolitańskiego, XII w. po Chr. Biblioteca Apostolica Vaticana, Rzym.

Znaczenie religijne

Interpretacja religijna okresu Sędziów jest podana przez końcowego redaktora Księgi Sędziów, który gromadzi epizody według schematu podkreślającego drogę od grzechu do kary, od kary do skruchy, nawrócenia i modlitwy, od modlitwy do wyzwolenia dokonanego za sprawą interwencji Boga.