Z Abrahamem nad brzegiem Eufratu
	Wyprawy w świat Biblii ekspedycja nr 4: Pierwsze wędrówki Abrahama

Wyprawa nr 4:
Pierwsze wędrówki Abrahama

Mapa 1. Z Ur chaldejskiego do Charanu (Rdz 11,26-31). Z Charanu do Palestyny (Rdz 12,1-7)

Historia Abrahama opisana przez Księgę Rodzaju zaczyna się w Ur, starożytnym mieście sumeryjskim. Rdz 11,28 nazywa je anachronicznie Ur chaldejskim. Takie określenie mogło wejść do użycia dopiero w VII w. przed Chr. Oznacza to, że autor tego fragmentu (redagujący tekst prawdopodobnie w VI w. przed Chr., powołując się na starsze tradycje) identyfikuje to miasto z odwołaniem się do chwili, w której pisze. Niemożliwe jest dokładne wskazanie epoki, w jakiej żył Abraham. Pewna propozycja, która przez pewien czas znajdowała konsensus wśród uczonych, sytuowała losy tego patriarchy w XIX w. prze Chr. Jednakże w nowszych studiach zaczęto coraz częściej porzucać tę hipotezę, ponieważ opowiadania Biblii wykazujące zainteresowania bardziej religijne niż historiograficzne, nie podają precyzyjnych punktów odniesienia dla datacji. Oczywiście, historia Abrahama i jego podróży może być zestawiona z innymi wydarzeniami ora zwyczajami grup koczowniczych i półkoczowniczych, które poruszały się w obszarze Żyznego Półksiężyca, o czym mamy informacje. Lecz istnienie tych grup czy zwyczajów rozciąga się na długi okres historyczny, nie pozwalając na jednoznaczne umiejscowienie w czasie dziejów patriarchy. Z Ur w Mezopotamii południowej klan Teracha, ojca Abrahama, kieruje się – zgodnie z opisem biblijnym – do Charanu w Mezopotamii Północnej. Prawdopodobnie trzymając się biegu Eufratu.

(fot. 1. Bagnisty teren na południu Iraku. Tradycyjne budowle z trzciny występowały już w III tysiącleciu przed Chr.)

Posłuszny Bożemu rozkazowi, Abraham wraz z żoną Sarą i bratankiem Lotem, a także całym swoim dobytkiem, zostawia Charan oraz klan ojca, aby udać się do nowej ziemi. Rdz 12,6 stwierdza, że Abraham dotarł do Sychem (dzisiejsze Tell Balata koło Nablusu), nie podając innych miejscowości. Trasę zaznaczoną na mapie należy traktować jako orientacyjną. Wykopaliska archeologiczne wykazały, że Sychem było zamieszkane od IV tysiąclecia przed Chr.

Mapa 2. Między Palestyną a Egiptem (Rdz 12,8-13,18)

Choć Abraham dotarł do ziemi wskazanej przez Boga, to jednak nie porzuca całkiem życia nomady. Przenosi się w górskie okolice między Betel (którego dawną nazwę Luz wspomina Rdz 35,6 – dziś miejscowość nazywa się Beitin) i Aj (obecnie el-Tell). Stąd schodzi w stronę Negebu, do obszaru na południe od Hebronu (Rdz 12,9). Klęska głodu popycha Abrahama do Egiptu, kraju urodzajnego, gdzie koczownicy często szukali schronienia w trudnych okresach, co potwierdzają dokumenty egipskie. Z Egiptu Abraham wyrusza w drogę powrotną do Negebu, po czym kieruje się na północ do miejsca w pobliżu Betel, gdzie już wcześniej rozbił obóz (Rdz 13,4). Tutaj Abraham i Lot postanawiają się rozdzielić, gdyż nadmierna ilość stad, jakie posiadali, nie pozwalać im już żyć na tym samym terytorium. Lot zamieszkał w pobliżu Sodomy, którą być może należy usytuować na południe od Morza Martwego, podobnie jak Gomorę. Natomiast Soar było jeszcze bardziej na południe i w tekście biblijnym wyznacza granicę terytorium Lota.

(fot 2. "Ołtarz Abrahama" w Mamre)

Powołanie Abrahama zapoczątkowuje nową relację między Bogiem a Jego ludem. Z tego powodu losy patriarchy nabierają znaczenia paradygmatycznego dla wszystkich wierzących, jak o tym przypomni także św. Paweł (Rz 4; Ga 3). W opisie biblijnym włąśnie od Abrahama historia świata zaczyna zarysowywać się jako historia zbawienia, w której Bóg działa, a człowiek jest wezwany, aby z Nim współpracować przez wiarę i bezwarunkowe posłuszeństwo.