ÓSME PRZYKAZANIE (Mt 5,33-37)

Do egzegezy wybrałem metodę historyczno – krytyczną.

1. Wyodrębnienie perykopy.

a) Kryterium miejsca:

Omawiana perykopa (Mt 5, 33-37) jest częścią tzw. Kazania na Górze czyli pierwszej wielkiej mowy Jezusa. Wydarzenie to miało miejsce na górze o czym możemy wnioskować z analizy w. 5,1. Natomiast w w. 4, 23 znajdujemy informację o działalności Jezusa w Galilei.

b) Kryterium czasu:

Cały fragment (Mt 5-7), jest jednym blokiem tematycznym, wydarzenie tu opisane dokonuje się więc w jednym przedziale czasowym. O zakończeniu mowy informuje nas charakterystyczny zwrot Mateuszowi Mt 7:28 Kai egeneto hote etelesen ho Iēsous tous logous Mt 7:28, który pojawia się po każdej wielkiej mowie.

c) Kryterium osób:

w. 5,1 idōn de tous ochlousavebē eis to oros kai kathisantos autou prosēlthan autō(i) hoi mathētai autou/. Wskazuje że uczestnikami tego wydarzenia byli uczniowie i tłumy.

d) Kryterium tematyki:

Pierwsza Wielka Mowa Jezusa, jest zbiorem makaryzmów, logiów, i mów. Omawiana perykopa zawiera pouczenie dotyczące przysięgi i jest komentarzem do prawa ST.

1. Struktura perykopy.

a) w. 33 Przykazanie z Prawa

b) w. 34 – 36 Wyjaśnienie Prawa

c) w. 37 Wniosek

1. Analiza egzegetyczna.

w. 33 Przykazanie z Prawa

Ten sam zwrot wprowadzający ekousate hoti errethē znajduje się w 5, 21; 5, 27; 5, 33; 5,38; 5,43. Za pomocą tej formuły zostaje wprowadzona nowa myśl w kazaniu na górze.

ēkousate wskazuje na to, że Prawo Mojżesza było przekazywane drogą ustną. W taki sposób znał je Jezus, dlatego też niedokładnie przytacza słowa z Księgi Wyjścia 20,7.

Podobny nakaz znajduje się w Księdze Kapłańskiej 19,12.

W Starożytności bardzo często składano przysięgę na bóstwo, wzmacniając w ten sposób swoją wiarygodność. W ten sposób opierano się na autorytecie bóstwa. Takie przysięgi znane są również w ST często pojawiające się zwroty Na życie Pana, lub Niech mi pan to uczyni i tamto dorzuci, mogą wskazywać na istnienie takich przysięg w Izraelu. Powyższe Prawo ograniczało jednak możliwość przysięgania tylko do wyjątkowych sytuacji.

W kulturze helleńskiej człowiek sam z siebie miał być wiarygodny. Dlatego też odwoływanie się do przysięgi było niegodne człowieka wolnego.

Zakaz fałszywego przysięgania miał ochronić Izraelitów przed wprowadzeniem na siebie słusznego gniewu Jahwe, który jest Panem sprawiedliwości nienawidzącym wszelkiego fałszu i kłamstwa.

w. 34-36 Wyjaśnienie Prawa

Występujący w w. 34 zwrot egō de legō powtarza się jeszcze w 22; 28; 32; 39; 44. We wszystkich przypadkach użyty jest jako wprowadzenie do komentarza Jezusa na temat przytoczonego wcześniej wersetu z Prawa.

Izraelici przez niezwykły szacunek do imienia Bożego nie wymawiali go, ale używali określeń zamiennych. Składali więc przysięgi na Jerozolimę, na Niebiosa itp.

Jezus sprzeciwia się stosowaniu przysięgi uogólniając w ten sposób Prawo Mojżeszowe, które zakazywało fałszywej przysięgi.

W czasach Jezusa stosowanie przysięgi, nawet do rzeczy błahych było na porządku dziennym. Chrystus zakazuje przysięgania sprzeciwiając się w ten sposób angażowaniu Boga do czczych rzeczy. Stwierdza Jezus, że Bożej mocy i Boskiego autorytetu nie można nadużywać, tym bardziej kiedy absorbuje się Go do złych spraw, które to są sprzeczne z Jego naturą.

Nie wolno przysięgać na niebo i ziemię bo zgodnie z Księgą Izajasza 66,1 niebo jest Tronem Boga, a ziemia Jego podnóżkiem.

Psalm 47 nazywa Jerozolimę miastem Wielkiego Króla, dlatego również Jezus zakazuje przysięgać na Święte miasto Jeruzalem.

Nie wolno również przysięgać na swoją głowę, ponieważ życie człowieka należy do Boga, dlatego też prośba przysięgania na swoją głowę jest swego rodzaju rozporządzaniem dziełami rąk Jego.

w. 37 Konkluzja

W 37 jest podsumowaniem nauki Jezusa na temat przysięgania. Podwójne potwierdzenie Tak, Tak, Nie, Nie - jest zabiegiem o jednoznaczności wypowiedzi. Całe nasze postępowanie powinno być, a nawet musi być jasne, klarowne i czytelne dla wszystkich, gdyż wszystko co jest niejasne w naszym postępowaniu może pochodzić od złego.

1. Kontekst.

Dana perykopa umiejscowiona jest w Kazaniu na Górze, które to jest pierwszą wielką mową Jezusa. Mateusz konstrukcje swojej ewangelii oparł o pięć wielkich mów.

Kazanie na Górze umiejscowione jest miedzy fragmentami opisującymi przygotowanie do działalności Jezusa, a tekstem opisującym działalność cudotwórczą Jezusa.

1. Miejsca Paralelne

W ewangeliach nie znajdujemy miejsc paralelnych, dlatego możemy wnioskować, że Mateusz pisząc o przysięgach korzystał z własnego źródła.

Nieobecność tego fragmentu zmniejsza wartość historyczną tegoż wydarzenia.

1. Konkluzja.

Jezus jako nowy prawodawca na Górze Błogosławieństw jawi się jako Nowy Mojżesz, który niegdyś na Górze Synaj otrzymał Prawo. Jezus jest tym, który uzupełnia Stare Prawo i uczy je wypełniać. Prawo przyniesione przez Jezusa, nie jest w rzeczywistości Nowym Prawem, ale nowym sposobem odczytywania Prawa Starego Testamentu, odczytywaniem go według Ducha a nie litery.

kl. Arkadiusz Raczyński

WSD w Świdnicy