Bp Zbigniew Kiernikowski
CELEBRACJA SŁOWA BOŻEGO
WPROWADZENIE
Chrześcijanin – raz wszczepiony w Chrystusa w chrzcie świętym – potrzebuje stałego formowania swego życia. Formacja dokonuje się m.in. przez słuchanie słowa Bożego. Naturalnym środowiskiem słuchania jest wspólnota. Nie wyklucza to oczywiście indywidualnych form słuchania (czytania) słowa Bożego, jakimi są np.: lectio divina, medytacja, skrutacja. Niemniej zawsze potrzebne jest odniesienie do wspólnoty, gdyż każdy odbiór słowa Bożego ze swej natury prowadzi do urzeczywistnienia Ciała Chrystusa, jakim jest Kościół. Z drugiej strony, słuchanie słowa Bożego we wspólnocie domaga się osobistej reakcji słuchającego w formie przyjęcia go do swego życia oraz dania odpowiedzi, tak by to słowo mogło stawać się ziarnem, które wpadłszy w ziemię, wyda odpowiedni plon.
Uprzywilejowanym miejscem i czasem oddziaływania słowa Bożego na człowieka jest liturgia jako czynność Kościoła, który w posłuszeństwie Duchowi Świętemu gromadzi się, by w swoich członkach przeżywać egzystencjalną relację z Głową, czyli z Chrystusem, i umacniać w sobie świadomość przynależności do Ciała. Wymowne jest więc gromadzenie się wspólnoty kościelnej w celu słuchania słowa Bożego pod przewodnictwem widzialnej głowy czy pasterza, zwłaszcza pod przewodnictwem biskupa jako głowy lokalnego Kościoła.
Od pierwszego roku mojej posługi biskupiej przewodniczę cotygodniowej celebracji słowa Bożego w siedleckiej katedrze lub w innych kościołach. Czytania są tak dobrane, by przynajmniej niektóre były z tekstów liturgii Słowa najbliższej niedzielnej Eucharystii. Dzięki temu wierni mogą zostać wprowadzeni i przygotowani do przeżywania niedzielnego spotkania ze słowem Boga. Dla kapłanów celebracja stanowi dobrą pomoc w przygotowaniu niedzielnej homilii. Przez publikację spisanych celebracji słowa Bożego chcę podzielić się tym doświadczeniem z innymi. Proponowane teksty są wzięte z odbytych celebracji. Zostały one spisane, ale zachowują w dużej mierze charakter języka mówionego – używanego w liturgii.
Celebracja słowa Bożego ma określoną formę. Najpierw trzeba pamiętać o tym, że jest ona liturgią w stosownej oprawie zewnętrznej – szaty liturgiczne, krzyż, księga Pisma Świętego, światło, miejsce przewodniczenia, stosowne uformowanie zgromadzenia. Nie ma natomiast charakteru konferencji czy dyskusji. Bardzo ważne jest, by słowo Boże zostało odpowiednio proklamowane, a nie tylko odczytane, a psalm responsoryjny – godnie i pięknie zaśpiewany. W zależności od okoliczności i przygotowania zgromadzenia możliwe jest komunikowanie percepcji słowa Bożego w formie świadectwa (echo Słowa) poszczególnych uczestników celebracji. To służy tworzeniu wspólnoty ludzi, którzy gromadząc się na słuchanie słowa Bożego, uczą się dzielić owocami tego, co otrzymują.
Celebracja ma określoną strukturę, która ułatwia wejście w rozumienie słowa Bożego jako działającego w historii zbawienia. Ta struktura jest następująca: dwa czytania pochodzą ze Starego Testamentu, w tym jedno z Pięcioksięgu (Prawa) lub z ksiąg historycznych, drugie – z Proroków lub z ksiąg mądrościowych czy dydaktycznych. Dalej, jedno czytanie z pism apostolskich Nowego Testamentu oraz Ewangelia. Czytania są po części zaczerpnięte z liturgii Słowa zbliżającej się niedzieli i uzupełnione innymi, tak by stanowiły pewną całość ukazującą zapowiedź i drogę realizacji obietnic Bożych (różnych wątków historii zbawienia), aż do ich wypełnienia w Chrystusie Jezusie i przeżywania ich w Kościele. Naturalnie ów wybrany wątek czy aspekt obietnicy stanowi swoisty temat danej celebracji. Nie jest to jednak temat w znaczeniu przyjętym w opracowaniach typu konferencyjnego czy naukowego. Stanowi on pewną oś prowadzenia myśli. Nie ma jednak na celu wyczerpania wszystkich wątków, które mogłyby składać się na jego całość. Inaczej mówiąc, temat celebracji jest pewnym hasłem wywoławczym. Rozwinięcie jego wątków zależy od otwartości uczestników na słowo Boże i na działanie Ducha Świętego. Każde z czytań jest poprzedzone wprowadzeniem. Po czytaniu zaś następuje katecheza celebransa, a następnie – jako odpowiedź zgromadzenia – śpiew psalmu responsoryjnego.
Wprowadzenie do czytań pokrótce przybliża kontekst historyczny i ewentualnie literacki danego czytania oraz wskazuje na analogie między sytuacją życiową pierwotnych odbiorców słowa Bożego a sytuacją uczestników celebracji. Wprowadzenia są przygotowane przez grupę animatorów, którzy wcześniej się zbierają w celu pierwszego kontaktu z tym słowem. To oni w czasie celebracji wygłaszają przygotowane przez siebie wprowadzenia.
Po czytaniu następuje katecheza celebransa. Jest ona aktualizacją wybranych wątków z proklamowanego czytania i ukazaniem ich związku z elementami pozostałych czytań, które tworzą wspomnianą oś tematyczną. Katecheza ma na celu to, by być pomocą w odniesieniu słowa Bożego do życia słuchaczy. Katecheza podprowadza do dania odpowiedzi przez zgromadzenie jako całość oraz przez poszczególne osoby jako uczestników tego zgromadzenia. Ta odpowiedź wyraża się w śpiewie psalmu responsoryjnego, jak również w dawaniu świadectwa przez poszczególnych uczestników, po czytaniach, a przed homilią (lub ewentualnie według uznania przewodniczącego po którymś czytaniu). Dawanie świadectwa nie ma charakteru dyskusji czy wymiany informacji na temat usłyszanego słowa Bożego. Nie jest też pouczeniem, refleksją czy jakąś formą homilii. Jest natomiast podzieleniem się ze zgromadzeniem tym, co dający świadectwo odebrał jako światło Boże i owoc działania Bożego w nim dzięki słuchaniu natchnionych słów Pisma świętego.
Kolejnym elementem odpowiedzi jest modlitwa wiernych. Ta modlitwa jest spontaniczną reakcją uczestników zgromadzenia na usłyszane słowo Boże. Może być dziękczynieniem za to, co uczestnik odebrał jako owoc działania Bożego, bądź też prośbą i wołaniem o przyjęcie tego działania, o światło, które może zaczątkowo pojawiło się, czy o wzmocnienie wiary i nadziei, które to słowo wzbudziło. Modlitwy zostają zebrane przez celebransa we wprowadzeniu do modlitwy Ojcze nasz. Celebracja kończy się przekazaniem znaku pokoju i rozesłaniem.
Mam nadzieję, że opublikowanie przez Dzieło Biblijne im. Jana Pawła II tych przeżytych już przez nas w katedrze siedleckiej celebracji słowa Bożego stanie się inspiracją, zachętą oraz pomocą do tego, by w parafiach podejmować przygotowanie i przeprowadzanie takich celebracji i w ten sposób prowadzić do coraz pełniejszego życia słowem Bożym.
Siedlce, luty 2010
SCHEMAT CELEBRACJI SŁOWA BOŻEGO
Temat
Czytania (parametry)
I. Otwarcie celebracji
Wprowadzenie (celebrans lub komentator)
Modlitwa celebransa
II. Czytania
1. Czytanie (Prawo)
a. wprowadzenie (komentator)
b. czytanie (lektor)
c. katecheza i wprowadzenie do psalmu (celebrans)
d. psalm (kantor)
2. Czytanie (Prorocy)
a. wprowadzenie (komentator)
b. czytanie (lektor)
c. katecheza i wprowadzenie do psalmu (celebrans)
d. psalm (kantor)
3. Czytanie (Pisma apostolskie NT)
a. wprowadzenie (komentator)
b. czytanie (lektor)
c. katecheza i wprowadzenie do psalmu (celebrans)
d. psalm (kantor)
4. Czytanie (Ewangelia)
a. werset przed Ewangelią (kantor lub schola)
b. czytanie (diakon)
III. Odpowiedź
1. Zachęta do złożenia świadectwa (celebrans)
2. Świadectwa uczestników celebracji
3. Homilia (celebrans)
IV. Modlitwa wiernych i Ojcze nasz
V. Zakończenie celebracji
Modlitwa celebransa
Znak pokoju
Rozesłanie
Jesteś na facebooku? My też! :)
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie udzielimy odpowiedzi, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
