Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• ζυγός [zygos] – „jarzmo”. Podstawowe znaczenie tego słowa jest jak najbardziej dosłowne: „prymitywna uprząż bydła roboczego” (wg SJP PWN). Podobnie jednak jak w języku polskim, tak również w starożytnej grece zakres znaczeniowy tego słowa znacznie wykracza poza pierwotne sens: może odnosić się do poprzeczki liry, belek spinających statek, albo szal wagi. Oczywiście z teologicznego punktu widzenia najważniejsze jest znaczenie metaforyczne, które z jarzma uczyniło symbol i synonim niewoli (obecny także w języku polskim). W Nowym Testamencie oprócz powyższego fragmentu z Ga 5,1 pojawia się również w wezwaniu Jezusa do utrudzonych (Mt 11,29.30), w mowie św. Piotra podczas tzw. Soboru Jerozolimskiego (Dz 15,10) oraz w Pierwszym Liście do Tymoteusza (1Tm 6,1). Natomiast w Apokalipsie (Ap 6,5) to samo słowo pojawia się w znaczeniu „waga”, znanym również z greki klasycznej. Warto sięgnąć również do rodziny wyrazów mocno – nomen omen – związanej z ζυγός, która bierze swój początek od czasownika ζεύγνυμι [zeugnymi], który oznacza „wiązać”, „łączyć”, zwłaszcza w parę. W Nowym Testamencie występuje jedynie forma pochodna συνζεύγνυμι [synzeugnymi] (przyimek συν oznacza „razem z”) i pojawia się w słynnym zdaniu Pana Jezusa „Co więc Bóg złączył, niech człowiek nie rozdziela” (Mt 19,6; por. Mk 10,9). Święty Łukasz z kolei korzysta z dwóch pokrewnych rzeczowników: ζεῦγος [zeugos] oznaczającego parę zwierząt złączonych jarzmem (Łk 14,19) albo ogólnie parę (Łk 2,24) oraz ζευκτηρία [zeukteria], „wiązania” (Dz 27,40).
• Παῦλος [paulos] – „Paweł”. Podobnie jak kilka wcześniejszych przykładów, to imię również nie jest greckie, tym razem jednak zapożyczenie nie pochodzi z języka hebrajskiego, ale z łaciny. Należy do najstarszych imion rzymskich i oznacza „mały”, „drobny”. Poza Apostołem Narodów to imię w Nowym Testamencie nosi jedynie Sergiusz Paweł (Dz 13,7), prokonsul rzymski, narwócony przez swojego imiennika (13,12). Sam Apostoł poza imieniem łacińskim, z którego korzystał podczas swojej działalności misyjnej, posiadał również imię hebrajskie Szaweł (albo Saul – zarówno w języku hebrajskim jak i greckim te dwa imiona są tożsame, ich zróżnicowanie pojawia się jedynie w tłumaczeniach), takie jak nosił pierwszy król Izraela, oznaczające „upragniony”.
• ὠφελέω [ōpheleō] – „wspierać”, „pomagać”, „być użytecznym, korzystnym”. To dość rzadki czasownik w Nowym Testamencie, pojawia się zaledwie piętnaście razy, zarówno w stronie czynnej (Mt 27,24; Mk 8,36; J 6,63; 12,19; Rz 2,25; 1Kor 14,6; Ga 5,2; Hbr 4,2), jak i biernej (Mt 15,5 = Mk 7,11; Mt 16,26 = Łk 9,25; Mk 5,26; 1Kor 13,3; Hbr 13,9). Warto zwrócić uwagę, że podział na stronę czynną i bierną w języku greckim nie zawsze znajduje proste odzwierciedlenie w języku polskim, co dość wyraźnie pokazują powyższe przykłady. Aby dokończyć spotkanie z tą rodziną wyrazów trzeba przywołać jeszcze dwa słowa: najpierw rzeczownik ὠφέλεια [ōpheleia], „zysk”, „korzyść”, pojawiający się zaledwie dwukrotnie w Nowym Testamencie (Rz 3,1; Jud 16). Na koniec został przymiotnik ὠφέλιμος [ōphelimos], obecny wyłącznie w tzw. listach pasterskich (1Tm 4,8; 2Tm 3,16; Tt 3,8), którego najbardziej charakterystyczną cechą jest fakt, że to ostatnie słowo greckie Nowego Testamentu w porządku alfabetycznym, kończy więc biblijne słowniki.

Biblię Biblią wyjaśniać

• J 8,34-36: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Każdy, kto popełnia grzech, jest niewolnikiem grzechu. A niewolnik nie pozostaje w domu na zawsze, lecz Syn pozostaje na zawsze. Jeżeli więc Syn was wyzwoli, wówczas będziecie rzeczywiście wolni”.
• Dz 15,7-11: „Przemówił Piotr: Wiecie, bracia, że Bóg już dawno wybrał mnie spośród was, aby z moich ust poganie usłyszeli słowa Ewangelii i uwierzyli. Bóg, który zna serca, zaświadczył na ich korzyść, dając im Ducha Świętego tak samo jak nam. Nie zrobił żadnej różnicy między nami a nimi, oczyszczając ich serca przez wiarę. Dlaczego więc teraz Boga wystawiacie na próbę, nakładając na uczniów jarzmo, którego ani ojcowie nasi, ani my sami nie mieliśmy siły dźwigać. Wierzymy przecież, że będziemy zbawieni przez łaskę Pana Jezusa tak samo jak oni”.

Biblia w sztuce