Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• θερίζω [therizō] – „zbierać plony”. Skoro tydzień temu było o siewie, to dzisiaj nie może zabraknąć zwieńczenia pracy rolnika, a więc zbioru plonów. Ten czasownik występuje znacznie rzadziej niż σπείρω [speirō], chociaż dość często pojawiają się w parze. Taką sytuację można znaleźć nie tylko w Liście do Galatów (Ga 6,7-9 zawiera cztery razy czasownik „zbierać” i trzy razy „siać”), ale również w Mt 6,26; Łk 12,24 (o ptakach powietrznych i krukach); Mt 25,24.26; Łk 19,21.22 (o właścicielu majątku z przypowieści o talentach i minach); J 4,36-38 (o pracy apostolskiej uczniów Chrystusa); 1Kor 9,11 (o prawie do utrzymania apostołów) oraz 2Kor 9,6 (o ofiarności serca wobec potrzebujących). Jedynie dwie księgi biblijne używają tego czasownika nie odwołując się w bezpośrednim kontekście do siewu. Najpierw w Liście Jakuba (Jk 5,4) mowa jest o żniwiarzach w znaczeniu dosłownym, są oni reprezentantami niesłusznie uciskanych robotników, których zapłata woła o pomstę do Boga. Wreszcie trzykrotnie w Ap 14,15-16 mowa jest o „zżęciu” ziemi jako obrazie zniszczenia. Do tej samej rodziny należą również dwa rzeczowniki, z których jeden oznacza wykonawcę czynności (θεριστής [theristēs], „żniwiarz”, występuje tylko w Mt 13,30.39). Drugi rzeczownik to θερισμός [therismos] („żniwa”) i może odnosić się zarówno do czasu i wykonywanej czynności, jak i do zboża, które ma zostać zebrane. Występuje niemal wyłącznie w ewangeliach (Mt 9,37.38; 13,30.39; Mk 4,29; Łk 10,2; J 4,35 – w sumie dwanaście razy) poza jednym wyjątkiem, znajdującym się w Ap 14,15. Na koniec dosłownie dwa słowa etymologii – bezpośrednio trzeba wskazać na rzeczownik θέρος [theros] oznaczający „lato”, zaś nieco dalej natrafimy na czasownik θέρω [therō], który wyraża ideę czynienia czegoś gorącym, rozgrzewania… Ale to zupełnie inna opowieść.
• ἐκλύω [eklyō] – „uwalniać”. Czasownik złożony z przyimka ἐκ [ek] („z, od”) i krótkiego czasownika λύω [lyō], którego podstawowe znaczenie to „rozwiązywać”, chociaż może oznaczać też „niszczyć” albo „uwalniać”. W interesującej nas postaci złożonej nie odbiega daleko od swojego początkowego znaczenia: „uwalniać” często przyjmuje kontekst „od pracy”, „od trudu”, ale również „kończyć coś”, „odprężać” czy nawet „relaksować”. To w tym obszarze znaczeniowym trzeba poszukiwać znaczenia obecnego na kartach Nowego Testamentu, gdzie czasownik ten pojawia się wyłącznie w stronie biernej. W takiej postaci dość często w języku greckim pojawiał się on w odniesieniu do osoby (lub rzeczy), która do pracy się „nie nadawała”, ponieważ utraciła do niej zdolność. W ten sposób w Nowym Testamencie strona bierna ἐκλύω oznacza „być pozbawionym siły”, „zasłabnąć” ale też „poddać się”. Przykładów zbyt wiele nie ma: Mt 15,32 = Mk 8,3; znany nam Ga 6,9 oraz Hbr 12,3.5, gdzie mowa jest o byciu „złamanym na duchu”.
• οἰκεῖος [oikeios] – „domownik”. Podobnie jak w języku polskim etymologia tego rzeczownika prowadzi do jednego z najbardziej podstawowych słów, jakim jest οἶκος [oikos], a więc „dom”. Ten ostatni występuje oczywiście bardzo często, przyjmuje wiele różnych znaczeń – mniej lub bardziej metaforycznych, oraz w swoim „domu” gości dość liczną rodzinę wyrazów, której przedstawianie w tym miejscu całkowicie mija się z celem. Dość powiedzieć, że οἰκεῖος oznacza osobę „z domu” albo „w domu”, jednak nie tyle w znaczeniu miejsca czy budynku, co raczej rodziny. W tłumaczeniu Septuaginty najczęściej odnosi się do osoby „z tego samego ciała”, a więc spokrewnionej, ale czasami również do innych osób za które ponosi się odpowiedzialność. W Nowym Testamencie występuje zaledwie trzy razy, z czego tylko raz ma znaczenie dosłowne. W 1Tm 5,8 odnajdujemy bardzo wymowny nakaz troski o „swoich” a w szczególności właśnie o „domowników”. Dwa pozostałe miejsca używają obrazu domu do opisania wspólnoty wierzących – Kościoła. W ten sposób „domownicy wiary”, jak dosłownie można przetłumaczyć zwrot z Ga 6,10 to jasne określenie braci w wierze. Podobnie w Ef 2,19, gdzie jednak zwrot „domownicy Boga” akcentuje nie tyle relację pomiędzy poszczególnymi członkami wspólnoty, co raczej skupia się na odniesieniu do „pana domu”, którym jest Bóg.

Biblię Biblią wyjaśniać

• J 4,35-38: „Czyż nie mówicie: «Jeszcze cztery miesiące, a nadejdą żniwa»? Oto powiadam wam: Podnieście oczy i popatrzcie na pola, jak się bielą na żniwo. Żniwiarz otrzymuje już zapłatę i zbiera plon na życie wieczne, tak iż siewca cieszy się razem ze żniwiarzem. Tu bowiem okazuje się prawdziwym powiedzenie: Jeden sieje, a drugi zbiera. Ja was wysłałem, abyście żęli to, nad czym wy się nie natrudziliście. Inni się natrudzili, a wy w ich trud weszliście”.
• 1Tes 5,15: „Baczcie, aby nikt nie odpłacał złem za zło, lecz zawsze usiłujcie czynić dobrze sobie nawzajem i wszystkim”.
• Jk 5,7-8: „Trwajcie więc cierpliwie, bracia, aż do przyjścia Pana. Oto rolnik czeka wytrwale na cenny plon ziemi, dopóki nie spadnie deszcz wczesny i późny. Tak i wy bądźcie cierpliwi i umacniajcie serca wasze, bo przyjście Pana jest już bliskie”.

Ojcowie Kościoła

• „Zbawienne jest przykazanie naszego Pana i Mistrza: «Kto wytrwa do końca, ten będzie zbawiony» (Mt 10,22), a także: «Jeżeli będziecie trwać w mojej nauce, będziecie prawdziwie moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli» (J 8,31-32).
  Bracia umiłowani! Została nam dana nadzieja prawdy i wolności. Trzeba nam więc trwać w cierpliwości, by wiara i nadzieja mogły przynieść owoc.
  Bo nie szukamy przecież chwały tego świata, ale dążymy do przyszłej, stosownie do pouczenia danego nam przez Pawła Apostoła: «W nadziei już jesteśmy zbawieni. Nadzieja zaś, której spełnienie już się ogląda, nie jest nadzieją, bo jak można się jeszcze spodziewać tego, co się już ogląda? Jeżeli jednak, nie oglądając, spodziewamy się czegoś, to z wytrwałością tego oczekujemy» (Rz 8,24-25). Tak więc trzeba nam trwać w cierpliwości i czekać, abyśmy się stali tym, czym jesteśmy, a także otrzymali od Boga to, czego wyczekujemy i w co wierzymy.
  Ten sam Apostoł zachęca do cierpliwości sprawiedliwych, którzy wytrwale gromadzą u Boga skarby swoich zasług, by tam dla nich owocowały, i tak mówi: «A zatem, dopóki mamy czas, czyńmy wszystkim dobrze, a zwłaszcza naszym braciom w wierze. W czynieniu dobrze nie ustawajmy, bo gdy pora nadejdzie, będziemy zbierać plony» (Ga 6,10.9).
  Przestrzega nas Apostoł, by nam nie zabrakło cierpliwości, bo wtedy można zaniechać czynienia dobrze, pokusa może zwyciężyć i odwieść nas z drogi do chwały i sławy, a wtedy przepadną zebrane zasługi, jeśli się zaniedbamy w tym, co dobrze zaczęliśmy” (św. Cyprian, O pożytku cierpliwości, 13).

Biblia w sztuce