Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• καυχάομαι [kauchaomai] – „chlubić się”. Zdecydowanie jedno z ulubionych słów świętego Pawła. W całym Nowym Testamencie występuje 37 razy z czego zaledwie dwukrotnie (Jk 1,9; 4,16) poza corpus paulinum. Jego znaczenie może przybierać szereg odcieni: „chlubić się”, „być dumnym”, „chełpić się” i zależnie od użytego kontekstu może mieć wydźwięk pozytywny bądź negatywny. Więcej na jego temat można znaleźć we wpisie poświęconym rzeczownikowi καύχημα [kauchēma], „chluba”. Tutaj jako uzupełnienie niech posłuży jedynie kompletna lista jego wystąpień w Nowym Testamencie – poza wspomnianym wyżej Listem świętego Jakuba znaleźć go można w Liście do Rzymian (2,17.23; 5,2.3.11), Pierwszym Liście do Koryntian (1,29.31²; 3,21; 4,7; 13,3), Drugim Liście do Koryntian (5,12; 7,14; 9,2; 10,8.13.15.16.17²; 11,12.16.18².30²; 12,1.5².6.9), Liście do Galatów (6,13.14), Efezjan (2,9) i Filipian (3,3).
• σταυρός [stauros] – „krzyż”. Zdecydowanie jedno z najważniejszych słów Nowego Testamentu, które jednak nie występuje zbyt często (27 razy). Precyzyjne spojrzenie pozwala wyodrębnić trzy odmienne znaczenia tego słowa. Pierwsze to oczywiście dosłowne, a więc narzędzie służące do wykonywania okrutnej kary śmierci. Drugie to znaczenie metaforyczne, „krzyż” jako cierpienie albo trudne doświadczenie spotykające człowieka. Wreszcie trzecie znaczenie ma charakter teologiczny, „krzyż Chrystusa” rozumiany jednak nie tyle jako fizyczny obiekt, co raczej jeden z centralnych elementów chrześcijańskiego przepowiadania – odkupieńcze cierpienie i śmierć Jezusa. Słowo σταυρός rozumiane dosłownie można odnaleźć – jak nietrudno się domyślić – w opisach Męki Pańskiej pozostawionych przez ewangelistów (Mt 27, 32.40.42; Mk 15,21.30.32; Łk 23,26; J 19,17.19.25.31). Znaczenie metaforyczne pojawia się w nauczaniu Pana Jezusa przekazanym nam przez synoptyków (Mt 10,38; 16,24; Mk 8,34; Łk 9,23; 14,27). Krzyż w znaczeniu teologicznym obecny jest u świętego Pawła (1Kor 1,17.18; Ga 5,11; 6,12.14; Ef 2,16; Flp 2,8; 3,18; Kol 1,20; 2,14), chociaż w niektórych przypadkach można się zastanawiać czy nie jest to sens dosłowny, taka sytuacja jest również w Hbr 12,2. Do tej samej rodziny należy czasownik σταυρόω [stauroō], „ukrzyżować”, który pojawia się 35 razy w Ewangeliach, a ponadto dwa razy w Dziejach Apostolskich (2,36; 4,10), raz w Apokalipsie (11,8) i wreszcie osiem razy w Listach św. Pawła (1Kor 1,13.23; 2,2.8; 2Kor 13,4; Ga 3,1; 5,24; 6,14).
• κτίσις [ktisis] – „stworzenie”. Zanim o stworzeniu, to najpierw krótko o wyjątkowym przykładzie z 1P 2,13, gdzie κτίσις oznacza ustanowioną władzę – to dość specyficzne znaczenie, które nie pojawia się zazwyczaj w języku greckim i ciągle pozostaje przedmiotem zainteresowania filologów. Poza tym nietypowym przypadkiem sytuacja jest dość dobrze opanowana: rzeczownik ten oznacza „stworzenie” zarówno jako nazwę czynności (Rz 1,20) jak i jej efekt, a więc to, co jest stworzone (Mk 10,6; 13,19; 16,15; Rz 1,25; 8,19-22.39; 2Kor 5,17; Ga 6,15; Kol 1,15.23; Hbr 4,13; 9,11; 2P 3,4; Ap 3,14). W tym miejscu można wprowadzić jeszcze jedno rozróżnienie, mówiąc albo o całej stworzonej rzeczywistości albo o konkretnym przejawie dzieła stworzenia, a w szczególnym przypadku święty Paweł dwukrotnie mówi o „nowym stworzeniu” (2Kor 5,17; Ga 6,15). Rzeczownik ten pochodzi oczywiście od czasownika κτίζω [ktizō], „stwarzać” (Mt 19,4; Mk 13,19; Rz 1,25; 1Kor 11,9; Ef 2,10.15; 3,9; 4,24; Kol 1,16; 3,10; 1Tm 4,3; Ap 4,11; 10,6), zaś do tej samej rodziny należy również dwa inne rzeczowniki: κτίσμα [ktisma] („to, co stworzone”, 1Tm 4,4; Jk 1,18; Ap 5,13; 8,9) oraz κτίστης [ktistēs] („Stwórca”; 1P 4,19).

Biblię Biblią wyjaśniać

• Iz 43,18-21: „Nie wspominajcie wydarzeń minionych, nie roztrząsajcie w myśli dawnych rzeczy. Oto Ja dokonuję rzeczy nowej; pojawia się właśnie. Czyż jej nie poznajecie? Otworzę też drogę na pustyni, ścieżyny na pustkowiu. Sławić Mnie będą zwierzęta polne, szakale i strusie, gdyż na pustyni dostarczę wody i rzek na pustkowiu, aby napoić mój lud wybrany. Lud ten, który sobie utworzyłem, opowiadać będzie moją chwałę”.
• 1Kor 1,27 – 2,2: „Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić mędrców, wybrał, co niemocne, aby mocnych poniżyć; i to, co nieszlachetnie urodzone według świata oraz wzgardzone, i to, co [w ogóle] nie jest, wyróżnił Bóg, by to, co jest, unicestwić, tak by się żadne stworzenie nie chełpiło wobec Boga. Przez Niego bowiem jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, aby jak to jest napisane, w Panu się chlubił ten, kto się chlubi.
  Tak też i ja, przyszedłszy do was, bracia, nie przybyłem, aby błyszcząc słowem i mądrością, głosić wam świadectwo Boże. Postanowiłem bowiem, będąc wśród was, nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego”.

Biblia w sztuce