Czym zawinił Balaam?
Nurtuje mnie sprawa proroka Balaama. W Księdze Liczb czytamy, że po tym jak przybył on w końcu do króla Moabu - Balaka, który chciał by przeklinał on Izraela zbliżającego się do granic Moabu, prorok okazał się wierny Bogu i nie tylko trzy razy nie przeklął Izraela, ale nawet trzy razy go pobłogosławił, ku wściekłości Balaka. Skąd zatem tak skrajnie negatywne wypowiedzi Nowego Testamentu o tej postaci (2 P 2, 15n; Jud 11; Ap 2, 14). Zdarzył się co prawda niesympatyczny epizod z oślicą (Lb 22, 23), ale... bez przesady, w momencie próby, gdy miał do wyboru wierność Bogu, albo oddanie się mamonie, wybrał Boga.
Interpretacja postaci Balaama oraz jego ocena w tradycji biblijnej bazuje na starej tradycji żydowskiej, której powstanie poprzedza czasy Nowego Testamentu. Została ona przejęta przez natchnionych autorów chrześcijańskich, czego ślady możemy odnaleźć w Nowym Testamencie. Zanim jednak przejdziemy do Nowego Testamentu przyjrzyjmy się dokładniej tekstom Pierwszego Przymierza.
Negatywna ocena Balaama bazuje na drobnej informacji w Lb 23,1-3. Czytamy tam, że prorok nakazał Balakowi zbudować siedem ołtarzy do złożenia ofiary całopalnej. Tam złożyli w ofierze całopalnej siedem cielców i siedem baranów, a następnie prorok nakazał królowi zostać przy ołtarzach. Podobnie kolejne ołtarze wybudowane były w innych miejscach (zob. 23,14.29). Łącznie zatem zbudowanych zostaje 21 ołtarzy. Po wygłoszeniu wyroczni (Lb 23,4 – 24,25) czytamy wzmiankę o tym, że Izraelici obozujący w Szittim zaczynają uprawiać nierząd z Moabitkami (Lb 25,1). Te z kolei nakłoniły Hebrajczyków do składania ofiar swoim bożkom i zjadania mięsa im ofiarowanego (Lb 25,2-3).
Tradycja żydowska bazująca na powyższej obserwacji tekstu biblijnego głosiła, że to Balaam był winny popełnianego przez Izraelitów bałwochwalstwa. Uważano, że zbudowane ołtarze nie miały za zadanie składania ofiary Bogu Izraela, ale przygotowaniu sposobności do grzechu. Z tego też powodu autor Apokalipsy, który wpisuje się w ten sposób myślenia, pisze w 2,14: „Ale mam nieco przeciw tobie, bo masz tam takich, co się trzymają nauki Balaama, który pouczył Balaka, jak podsunąć synom Izraela sposobność do grzechu przez spożycie ofiar składanych bożkom i uprawianie rozpusty”.
List Judy mówi o innym aspekcie (może o innej linii interpretacji tej samej tradycji?), gdyż nazywa działanie Balaama „oszustwem (gr. plane)” (zob. Jud 11). Należy przypuszczać, że oszustwo jest tu rozumiane jako podszywanie się pod kult Boga Izraela (styl budowania ołtarzy? podobny ryt ofiarny? podobna żertwa?), podczas gdy w rzeczywistości był to kult pogański, ukierunkowany na bożków.
Należy także podkreślić, że mało w tekście biblijnym wskazuje na to, że Balaam był wiernym prorokiem Boga Izraelitów. Oczywiście, można wskazać w Lb 23,8 oraz 23,18, że mówi on o Panu jako „swoim Bogu”, ale gdyby był prawdziwym prorokiem Boga, nie miałby problemu z mówieniem tylko tego, co każe mu Bóg (zob. 23,12). Choć Balaam ma opory przed najęciem przez Balaka, przyjmuje jego ofertę i tylko ze względu na przemożenie go przez Ducha Bożego, nie realizuje on zadania, które zlecił mu król. Tekst biblijny nie mówi o jego wolnym wyborze Boga, ale wręcz o opanowaniu go i zmuszeniu do wypowiedzenia określonych wyroczni.
A 100 pytań temu zastanawialiśmy się:
Jesteś na facebooku? My też! :)
Zapraszamy do dyskusji na temat powyższej odpowiedzi na naszej facebookowej stronie!
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie udzielimy odpowiedzi, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
