Czy Jan Chrzciciel wiedział, kim jest?
W J 1,21-22 Jan Chrzciciel został zapytany; czy jest Eliaszem - on odpowiedział - nie. Natomiast w Mt 17,10-13 Jezus potwierdził, że Jan był Eliaszem. Zatem nasuwa się pytanie, czy Jan Chrzciciel był zapowiadanym Eliaszem? Czyżby nie zdawał sobie sprawy z tego, kim tak naprawdę jest?
Chociaż jedna z reguł hermeneutycznych, to znaczy wskazówek pomagających we właściwej i rzeczowej interpretacji Biblii, mówi, że jeżeli dwa miejsca w Piśmie Świętym są wobec siebie sprzeczne, przynajmniej jedno z nich interpretowane jest błędnie, to należy pamiętać o jeszcze jednej ważnej informacji. Trzeba bardzo ostrożnie postępować przy wyciąganiu wniosków z zestawienia wersetów wyjętych z różnych ksiąg. Wyjmując je z kontekstu zarówno najbliższego jak i zamysłu towarzyszącego przy spisywaniu całej księgi, można dojść do błędnych mniemań.
Jeżeli jednak próbujemy rozwiązać trudności wynikające z takiego przedstawienia osoby i misji Jana Chrzciciela to możemy wyjaśnienia szukać badając dokładniej każdą perykopę z osobna, szukając tego, co w całości narracji autorzy natchnieni chcą przekazać czytelnikowi. Najpierw jednak trzeba zastanowić się, skąd bierze się cały problem z Eliaszem?
Przedostatnie (lub ostatnie – w zależności od sposobu odczytania hebrajskiej interpunkcji) zdanie Starego Testamentu mówi o tym, że nadejście dnia Pańskiego poprzedzone będzie przyjściem proroka Eliasza, który zmieni serca ludzi tak, by mieli szansę uniknąć kary (zob. Ml 3,23-24). Dlatego też dla Żydów jednym ze znaków zapowiadających nadejście Mesjasza było pojawienie się Eliasza. Ponadto, jako wspomożyciel ludu izraelskiego w trudnych czasach był wzywany jako orędownik w trudnych czasach. Dlatego też, kiedy Jezus woła na krzyżu „Eli, Eli”, stojący obok myślą, że umierający Zbawiciel woła o pomoc potężnego proroka, by przyszedł mu na pomoc (zob. Mt 27,29; Mk 15,36).
Dlaczego zatem w czwartej ewangelii (J 1,21-22) Jan Chrzciciel mówi, że nie Mesjaszem? Ponieważ już od pierwszych zdań tej ewangelii autor chce zaznaczyć, że osoba ta nie jest Mesjaszem. Jest intencją autora natchnionego, by odsunąć jakiekolwiek mesjańskie oczekiwania od Jana Chrzciciela. Z tego też powodu już w Prologu mówi się o Janie Chrzcicielu: „Nie był on światłością, ale [posłanym], by zaświadczyć o światłości” (1,7). Sam Jan świadczy, że Mesjasz przewyższył go godnością, ponieważ istniał wcześniej niż on (zob. 1,15). Wypierając się godności „Eliasza” Jan Chrzciciel wyraźnie zaznacza, że jego chrzest i działalność jest przygotowaniem drogi komuś innemu; odsuwa on od siebie wszelkie oczekiwanie i daje miejsce komuś innemu (zob. 1,31; 3,28-30).
A dlaczego w Ewangelii Mateusza Jezus mówi, że Jan był Eliaszem? Mamy w słowach Jezusa do czynienia z figurą, która nazywa się metonimia. Polega ona na zastąpieniu jednego określenia drugim, pozostającym z nim w bliskiej zależności. Podobnego zabiegu używa się na przykład, gdy lubi się książki jakiegoś autora, a w mowie potocznej twierdzi się, że lubi się danego autora, mimo że osobiście nigdy go się nie poznało (tzn. „lubię Sienkiewicza” zamiast „lubię dzieła/książki Sienkiewicza”).
Co oznaczają zatem słowa Jezusa? Twierdzenie, że Jan był Eliaszem oznacza w słowach Jezusa tyle, że Jan spełnił misję, którą w Starym Testamencie miał spełnić Eliasz (zob. Ml 3,23-24). Natomiast zaprzeczenie, które padło z ust Jana Chrzciciela, ma na celu skupienie się na Tym, który ma nadejść, dlatego w bliskiej perspektywie Jego przyjścia, posłaniec nie chce skupiać całego wysiłku na sobie, ale na zapowiadanym Objawicielu.
A 100 pytań temu zastanawialiśmy się:
Jesteś na facebooku? My też! :)
Zapraszamy do dyskusji na temat powyższej odpowiedzi na naszej facebookowej stronie!
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie udzielimy odpowiedzi, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
