Czy można odczytać datę narodzin Chrystusa
w oparciu o Stary Testament?
Czy odczytanie daty narodzenia Jezusa ze wskazówek ze Starego Testamentu jest bledem? chodzi mi np. o służbę Zachariasza w Świątyni (jak wyczytamy w Biblii Chrystus jest pół roku młodszy od Jana Chrzciciela a na podstawie poszczególnych fragmentów Biblii można określić mniej więcej porę przyjścia na świat Jana jak i Chrystusa). Owych fragmentów na ten temat w Biblii jest dużo więc nie będę ich tutaj wymieniał. Według takiego śledzenia dat i wypadków data narodzin naszego Pana nie przypada w grudniu, lecz w październiku lub wrześniu. Pamiętajmy, ze w Piśmie występują daty Kalendarza Hebrajskiego oraz ze poszczególne miesiące nie maja określonej liczby dni.
Istnieją również apokryfy, które też określają porę oraz nawet datę narodzin Jezusa. Stad 6 grudnia w odpowiedzi na wcześniejsze pytanie.
(Pytanie zadane w nawiązaniu do pytania "Zajrzyjmy w metrykę Chrystusa")
Rozpocznijmy może od doprecyzowania kwestii kalendarza używanego przez Hebrajczyków. W czasach starożytnych kalendarz żydowski oparty był na systemie lunarnym, podobnie jak w przypadku kalendarzy narodów ościennych. Przy takim założeniu każdy miesiąc będzie miał 29 lub 30 dni. Ze względu jednak na różnicę między trwaniem roku księżycowego a słonecznego, w czasach późniejszych (ok. IV w. po Chr.) przyjęto kalendarz księżycowo-słoneczny. Dla wyjaśnienia kwestii warto przytoczyć fragment artykułu ks. H. Drawnela, jednego z najwybitniejszych światowych znawców kwestii kalendarza i obliczania upływu czasu w starożytnych tekstach biblijnych oraz apokryficznych:
Stary Testament nie dostarcza współczesnemu czytelnikowi dokładnych danych pozwalających przeanalizować rodzaj używanego kalendarza i sposób jego używania. Z okresu wczesnoizraelskiego przetrwały nazwy miesięcy używanych w Kanaanie (>ābîb [Wj 13,4; 23,15; 34,18; Pwt 16,1]; ziw [1 Krl 6,1. 37]; >ētānîm [1 Krl 8,2]; bûl [1Krl 6,38]); teksty z okresu powygnaniowego wskazują, że Żydzi przejęli nazwy miesięcy z języka akkadyjskiego (nisan [Ne 2,1; Est 3,7, „pierwszy”]; siwan [Est 8,9, „trzeci”]; elul [Ne 6,15]; kislew [Ne 1,1; Za 7,1. „dziewiąty"]; tebet [Est 2,16 ”dziesiąty”]; szebat [Za 1,7 „jedenasty”]; adar [Ezd 6.15; Est 3,7. 13; 8,12; 9,1. 15. 17. 19. 21, „dwunasty”]). Źródło kapłańskie natomiast Pięcioksięgu posługuje się numerami jedynie na określenie dni miesiąca i poszczególnych miesięcy w roku. Dane te są ściśle powiązane z kalendarzem liturgicznym i odnoszą się do celebracji poszczególnych świąt liturgicznych. Powiązanie pomiędzy kalendarzem a celebracją liturgiczną jest stałym elementem kultury starożytnej Mezopotamii. Innymi słowy, rachuba czasu była podstawą ustalania dni świątecznych i miała wpływ na kształtowani pojęć religijnych o strukturze czasu i jego religijnego wymiaru.
Stary Testament nie przekazuje czytelnikowi żadnych wiadomości w jaki sposób były w Izraelu prowadzone astronomiczne kalkulacje arytmetyczne obliczające ruchy słońca i księżyca w celu ustanowienia kalendarza świeckiego i religijnego. Nie wiemy też, wbrew hipotezom niektórych egzegetów czy Izrael posługiwał się zarówno kalendarzem słonecznym jak i księżycowym w liturgii i w życiu codziennym. Babilońskie źródła języka akkadyjskiego przekazały nam obfitą literaturę astronomiczną, gdzie począwszy od siódmego wieku prz. Chr. rozwija się arytmetyczna kalkulacja astronomiczna, która osiąga wysoki stopień precyzji matematycznej w czwartym i trzecim wieku prz. Chr. Teksty apokryficzne ST pozwalają nam z całą pewnością ustalić, że proste kalkulacje arytmetyczne w Babylońskim systemie sześćdziesiętnym były znane i stosowane w edukacji kapłanów lewickich właśnie na przełomie czwartego i trzeciego wieku prz. Chr. Mówi o tym apokryficzna księga Wizji Lewiego zachowana w manuskryptach z Qumran i z innych miejsc basenu morza Śródziemnego. Ponadto astronomiczna część apokaliptycznej księgi Henocha (1Hen 72–82) zawiera proste kalkulacje astronomiczne dotyczące słońca i księżyca, inspirowane przez babilońską tradycję astronomiczno-astrologiczną zawartą w dziele nazywanym po sumeryjsku MUL.APIN. Jakkolwiek wpływ kultury babilońskiej na pojęcia kalendarzowe Izraela jest niezaprzeczalny, teksty biblijne nie pozwalają żadną miarą rozstrzygnąć jaką formę kalendarza stosowali Żydzi, opartą na księżycu, tak jak jest to w tradycji rabinackiej po dzień dzisiejszy, czy też opartą na schematycznym kalendarzu słonecznym, złożonym z 364 dni, o którym mówi Astronomiczna Księga Henocha[1].
Z tego też względu obliczanie daty narodzin Chrystusa na podstawie wskazówek chronologicznych dostępnych w Starym, jak i Nowym Testamencie, nie jest błędem, ale jest obarczone bardzo dużą dozą niepewności i wymaga przyjęcia wielu założeń. Zbyt wielu, by móc wyznaczać z przynajmniej minimalną dozą pewności konkretny czas i porę narodzin Jezusa.
W pytaniu przytoczone są dzieła apokryficzne, które doprecyzowują rozwiązanie tego problemu. Pamiętajmy jednak, że jednym z założeń i głównych motywów towarzyszących autorom ksiąg apokryficznych jest wyjaśnienie faktów, które w tekstach natchnionych są ukryte za zasłoną tajemnicy. Dlatego też bardzo wiele dzieł literatury apokryficznej opisuje np. historie, które miały zdarzyć się w dzieciństwie Jezusa. W związku z tym należy z ostrożnością podchodzić do informacji w nich zawartych. Za ukryciem dokładnej daty narodzin Chrystusa kryje się jeszcze dodatkowo ważna treść teologiczna: takie przyjście zdarza się w życiu każdego z nas, w każdym czasie, chrześcijanin będzie świadkiem „małego Bożego Narodzenia” za każdym razem, gdy przynosi Chrystusa innym w swoim słowie, geście, dobrym uczynku, modlitwie.
Bartłomiej Sokal
[1] http://www.biblista.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=649:ksiga-kapaska-recenzja-nowego-komentarza-ks-troniny&catid=797&Itemid=658
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu około tygodnia, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
