Choć wiadomo było, że ludzie zamieszkaujący obszary Lewantu szybko zaczęli używać oliwy z oliwek, nie wiadomo było, kiedy to nastąpiło. Najnowsze znalezisko z Ein Zippori przesuwa czas opracowania techniki pozyskiwania oliwy na dużo wcześniejszy okres. Najstarsze ślady oliwy z oliwek na świecie!

Gliniane naczynie przechowujące oliwę z oliwek, której wiek określany jest na ok. 8 tysięcy lat.
Zdjęcie: IAA

Pozostałości oliwy, oceniane na ok. 8 tysięcy lat zostały przypadkowo odnalezione wśród szczątków ceramiki w Ein Zippori w czasie przygotowania terenu do poszerzenia drogi.

Oprócz najstarszych zachowanych śladów oliwy z oliwek, w przeciwieństwie do pośrednich wskazówek świadczących o produkcji oliwy, na stanowisku odkryto także budynki mieszkalne oraz liczne miejsca o przeznaczeniu kultycznym. Te z kolei zawierały inne ciekawe znaleziska: kości zwierząt oraz kamienne płytki zawierające dwu-wymiarowe motywy zwierzęce (o wymiarach 10 x 10 cm).

Motywy zwierzęce oraz oczy znalezione na płytkach kamiennych
Zdjęcie: IAA

Prowadząc wykopaliska trwające od 2011 do 2013 archeolodzy znaleźli naczynia gliniane, a także krzemienne przedmioty, spośród których wymienić należy sierpy, a także naczynia wykonane z litej skały, np. misy. Ale najważniejsze znalezisko to naczynia, w których znajdowała się oliwa.

Naczynie gliniane z pozostałościami oliwy.
Zdjęcie: IAA

Ein Zippori znajduje się ok. 2 km od starożytnego miasta Zippori, ale jest od niego starsze o całe tysiąclecia. Znajduje się ono przy jednej z ważniejszych izraelskich autostrad (79), którą poddano poszerzeniu. Oczywiście, trudno określić, jak miejsce znaleziska nazywało się w starożytności, ale na pewno było ważnym siedliskiem ludzkim, na co wskazują jego rozmiary – na przestrzeni wieków zajmowało ono ok. 4 ha.

Kiedy odnaleziono gliniane naczynia, naukowcy nie mieli możliwości ocenić, co znajdowało się w środku: oliwa, pszenica, wino czy coś innego. Przeprowadzenie analizy wymagało wysłania części naczynia, które trzeba było ostrożnie zapakować upewniając się, by nie zanieczyścić próbek, np. przez dotknięcie ich ręką. W laboratorium dopiero można przebadać pozostałości organiczne wsiąknięte przez naczynie.

Analiza osadów na znaleziskach z Ein Zippori.
Zdjęcie: IAA

“Pobraliśmy kilka próbek, nie tylko z wczesnego okresu chalkolitycznego, ale także późniejszych.” – podał Milevski. Wyniki nie pozostawiały cienia wątpliwości – naczynia były używane do przechowywania oliwy z oliwek. Jaki gatunek oliwek był użyty, nie określono. Uczeni różnią się w opiniach na ten temat, tym bardziej toczą się dyskusje, kiedy oliwa z oliwek pojawiła się w Lewancie. Porównując bowiem starożytne próbki ze współczesną oliwą podobieństwo jest bardzo duże, podało IAA. Ale znaleziska potwierdzają, że oliwa z oliwek istniała i była produkowana już ok. 8 tys. lat temu.

Znalezisko to potwierdza jednocześnie, że już 8 tysięcy lat temu cywilizacje Lewantu osiągnęły drugi poziom udomowiania roślin. Pierwszym etapem była uprawa soczewicy oraz zbóż, która rozpoczęła się ok. 10 tysięcy lat temu. Drzewa, jak np. oliwa z oliwek stanowiły kolejny etap rozwoju. Znalezisko nie oznacza, że ludzie hodowali już drzewa oliwne, ale na pewno – że wiedzieli, co można zrobić z ich owoców.

Poprzednie znalezisko, dokonane przez Dr Ehuda Galili w starożytnych osiedlach niedaleko Karmelu, określane było na 6,5 tysiąca lat. Jednak mimo śladów owoców drzewa oliwnego, nie znaleziono tam oliwy, natomiast w przypadku Ein Zippori odnaleziono dowody na istnienie oliwy. Nigdzie na świecie nie znaleziono jej starszych śladów.

Odkrycie opublikowane będzie w Israel Journal of Plant Sciences.

Gliniane naczynie ze śladami oliwy wewnątrz, oceniane na mające 8 tys. lat.
Zdjęcie: IAA

Przykład zdobionego naczynia, w którym znaleziono ślady oliwy
Zdjęcie: IAA

opracował: B. Sokal
na podstawie doniesień prasowych
(IAA; haaretz.com; BAR)

Jesteś na facebooku? My też! :)

"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)

Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie udzielimy odpowiedzi, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".

Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.