O EKOLOGII INTEGRALNEJ W SASSUOLO WE WŁOSZECH
Każde wydarzenie we wspólnocie parafialnej jest doskonałą okazją do tego, aby poznawać zawarte w Piśmie Świętym Objawienie, a poprzez nie, Boga, w którego wierzymy. Jest również nieodzowne, aby wciąż pogłębiać nie tylko naszą osobistą więź z Pismem Świętym, ale poznawać jego aktualność i moc dla żyjących współcześnie chrześcijan. Tak też się stało w środę 19 lipca 2023 r., kiedy to na zaproszenie ks. prob. Patricka Valeny we wspólnocie wiernych parafii pw. Św. Jana Apostoła i Ewangelisty w dzielnicy Sassuolo zwanej Braida, region Emilia Romagna, obchodzącej triduum parafialnego święta, został zaproszony z konferencją ks. dr. hab. Jacek Kucharski a przy tym moderator Dzieła Biblijnego im. św. Jana Pawła II w diecezji radomskiej. Ks. Jacek wygłosił konferencje zatytułowaną: „Ekologia integralna w encyklice „Laudato Si”. Odpowiedź Kościoła Katolickiego na kryzys ekologiczny społeczny i światowy” (L’ecologia integrale nell’enciclica „Laudato Si”. La risposta della Chiesa Cattolica alla crisi ecologica e sociale mondiale). W trakcie konferencji, na którą mimo trwających we Włoszech i całej Europie upałów, będących jasnym sygnałem dla ludzkości, że źle gospodarzy światem powierzonym jej przez Boga, przybyło wielu słuchaczy, moderator najpierw umotywował podjęty przez niego temat. „Bezpośredni powód dlaczego podjąłem taką właśnie tematykę była doświadczona przez wasz region Emilia Romagna tragiczna powódź w maju tego roku. Ta tragedia jak wiemy przyniosła śmierć wielu ludzi, ich przesiedlania w czasie jej trwania z rodzinnych domów, wiele cierpień, które zmuszają wszystkich do ponownej refleksji nad troską o środowisko naturalne i relację pomiędzy Bogiem, człowiekiem a ziemią”. Na początku przypomniał, że: „Od początku swojego pontyfikatu papież Franciszek kieruje uwagę nie tylko Kościoła, ale i świata na ludzi ubogich. Znane i powszechnie akceptowane, zarówno przez wierzących jak i przez niewierzących, jest zaangażowanie się papieża Franciszka w sprawy społeczne. Jest to papież, którego cechuje wrażliwość i wyczucie na biedę człowieka. Do kwestii społecznych papież Franciszek podchodzi w sposób teologiczny. Każda aktywność na polu społecznym, bierze swój początek z wyznania wiary. Osobista wiara winna przejawiać się społecznie, z przemiany serc ludzkich rodzą się zmiany społeczne. Naruszanie godności człowieka uważa za grzech ciężki, postawę niegodną człowieka naśladującego Chrystusa. Zło w przestrzeni społecznej pochodzi z serca człowieka a nie tylko z okoliczności zewnętrznych. Podstawą sprawiedliwości społecznej jest zatem wiara człowieka. Encyklika papieża Franciszka „Laudato si” jest poświęcona, jak czytamy w jej tytule, „trosce o wspólny dom” – czyli o dzieło stworzenia powierzone przez Boga wszystkim ludziom. Papieski dokument zaczyna się słowami: Laudato si’, mi’ Signore – „Pochwalony bądź, Panie mój”, zaczerpniętymi z Pieśni słonecznej św. Franciszka z Asyżu. Papież nawiązuje do świętego, który jest „w najwyższym stopniu wzorem troski o to, co słabe, oraz patronem ekologii integralnej”. „Laudato si’” jest encykliką społeczną daleko wykraczającą poza kwestie ekologiczne. Dotychczasowe nauczanie społeczne Kościoła, którego przedmiotem zawsze była troska o godność i prawa człowieka oraz sprawiedliwość społeczną – Franciszek rozszerza apelując o szacunek dla całego stworzenia. Przypomina, że zadaniem człowieka nie jest bezmyślne i egoistyczne wykorzystywanie darów natury, ale odpowiedzialność za nie. Na tym właśnie polega prawidłowe odczytanie Bożego planu wobec stworzenia. Encyklika papieża Franciszka budziła początkowo zaskoczenia, gdyż wydawało się, że poruszony problem jest niezwiązany z treściami teologicznymi, a religia i ekologia to dwa obszary, które nie spotykają się ze sobą. Tymczasem już w 1972 r., w związku z konferencją Narodów Zjednoczonych w Sztokholmie na temat środowiska, Paweł VI ostrzegał przed „ślepym naporem postępu materialnego” i upadkiem „szacunku dla biosfery”. O ekologii wypowiadali się także Jan Paweł II i Benedykt XVI. Franciszek jest jednak pierwszym papieżem, który problematyce ekologii nadaje centralne znaczenie. W swojej encyklice poruszył cztery główne zagadnienia wchodzące w skład ekologii, zwanej „troską o wspólny dom”. Są to: powszechna komunia stworzeń; ekologia integralna; solidarność zewnątrz- i wewnątrzpokoleniowa oraz nawrócenie ekologiczne. Papież podkreśla, że miłość do wszystkich rzeczy stworzonych przez Boga, oznacza ekologiczny szacunek dla natury, zwierząt i całej planety. Rezygnacja z nadmiaru dóbr materialnych i umiar życiowy zawierają w sobie też echo ekologów. Dlatego można powiedzieć, że być katolikiem, oznacza wieść życie ekologiczne. (…) Co to jest ekologia integralna? można najkrócej określić jako: całościowa troska o dzieło stworzenia. Tam, gdzie rośnie świadomość powszechnej komunii stworzeń, wzrasta również potrzeba ekologii integralnej. Wbrew świeckim nurtom ekologii, które troszczą się o naturę często nie interesując się losem człowieka, Franciszek konstruuje fundamenty pod „ekologię integralną”. Wyrasta ona z chrześcijańskiej antropologii, wzywa do troski o godność osoby ludzkiej i poszanowanie jej na każdym etapie życia. W równym stopniu jest przeciwna niszczeniu biologicznego ekosystemu, co antykoncepcji, aborcji czy in vitro. Myśl dotycząca ekologii integralnej jest cennym wkładem jaki nowa encyklika wnosi w katolicką naukę społeczną. Jest to ekologia, która łączy szczególne miejsce, jakie człowiek zajmuje na tym świecie oraz jego relacje z otaczającą go rzeczywistością. Nie zapomina ona o człowieku, przyznając mu należne miejsce w ekosystemie rozumianym zarówno jako sfera ożywiona, nieożywiona, ale też jako ekosystem społeczny, czyli przestrzeń kulturowa, w której człowiek rodzi się i funkcjonuje. Zatem w ekologii integralnej nierozerwalnie połączone są: troska o naturę, sprawiedliwość wobec biednych, zaangażowanie społeczne i pokój wewnętrzny. Takie rozumienie ekologii integralnej domaga się otwartości na kategorie wykraczające poza język nauk ścisłych czy biologicznych. Dla papieża Franciszka fundamentalne znaczenie ma poszukiwanie rozwiązań integralnych, uwzględniających interakcje systemów przyrodniczych między sobą oraz z systemami społecznymi. Jakie są elementy podstawowe ekologii integralnej według papieża Franciszka?
- papież Franciszek zwraca uwagę na kwestię godności człowieka;- elementem ekologii integralnej, którą zarysowuje Franciszek, jest zapewnienie miejsc pracy;- papież Franciszek postuluje, by planowanie przestrzenne czy architektura (kwestie urbanistyczne) autentycznie służyły człowiekowi;- papież Franciszek po raz kolejny zwraca uwagę na zasadę dobra wspólnego i poszanowanie sprawiedliwości.Podsumowując swoje wystąpienie ks. Kucharski stwierdził, że: „Według Franciszka – prawdziwe podejście ekologiczne zawsze staje się podejściem społecznym, które musi włączyć sprawiedliwość w dyskusji o środowisku, aby usłyszeć zarówno wołanie ziemi, jak i krzyk biednych. Podkreśla ono także konieczność nadziei stale towarzyszącej człowiekowi, że zawsze możemy coś uczynić dla rozwiązania problemów. Proponowana ekologia integralna staje się dla współczesnego człowieka propozycją wyjścia z procesów, które degradują zarówno środowisko naturalne jak i samego człowieka. Jest to integralna wizja funkcjonowania człowieka w przestrzeni danej mu do zagospodarowania z myślą o następnych pokoleniach. Dla Franciszka kruchy świat, z człowiekiem, któremu Bóg powierza nad nim opiekę, stanowi wyzwanie dla całej ludzkiej inteligencji, aby rozpoznać, jak należy ukierunkowywać, kształtować i ograniczać władzę. Ludzie nie są „panami wszechświata”, lecz mają być „odpowiedzialnymi zarządcami”. Ks. Kucharski podkreślił również, że w propagowanie ekologii integralnej mogą zaangażować się wszyscy tworzący apostolat biblijny. Przywołał jako przykład stowarzyszenia Dzieło Biblijne im. Św. Jana Pawła II, któremu przewodzi w diecezji radomskiej. Konferencja ks. Kucharskiego została owacyjnie przyjęta przez obecnych. Wywiązała się również ożywiona dyskusja, z której płynęła konieczność większego zaangażowania się chrześcijan w problemy ekologiczne, zwłaszcza tam, gdzie środowisko życia tworzymy sami. Spotkanie zakończyła modlitwa w intencjach ekologicznego świata i pokoju w Ukrainie i wszędzie tam, gdzie toczą się aktualnie konflikty wojenne.
